Hồ Nam Đồng, nằm giữa khu dân cư trung tâm phường Đống Đa, Thành phố Hà Nội, từng là nỗi ám ảnh của người dân nhiều năm liền. Trước đây, bờ kè sụt lún, nước đen, rác thải sinh hoạt xả tràn, khiến không gian quanh hồ bị bỏ hoang, trở thành nơi người dân e ngại đi qua.

Sau nhiều năm kiến nghị, hồ được chính quyền Thành phố Hà Nội đưa vào diện chỉnh trang và cải tạo toàn diện: kè bờ mới, tách nước thải sinh hoạt, trồng cây, lát đá vỉa, lắp hệ thống chiếu sáng và ghế nghỉ.

Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh – cư dân phường Đống Đa, TP Hà Nội: “Từ ngày cải tạo dân ra đây tập đông. Trước đây chỉ loanh quanh ở khu tập thể, quanh hồ thôi, nhưng giờ dân ra đây nhiều, kể cả bên Hàng Bột, Ô Chợ Dừa cũng sang. Giờ không gian mát mẻ, vệ sinh sạch sẽ, ý thức dân nâng cao nhiều…”

Giờ đây, mỗi sáng sớm hay chiều muộn, hồ Nam Đồng lại trở thành nơi gặp gỡ thân quen của hàng trăm cư dân. Những cụ già đánh cờ, thanh niên tập thể dục, trẻ em chơi đùa dưới bóng cây – hình ảnh tưởng chừng giản dị nhưng là minh chứng cho sự hồi sinh thật sự của một không gian đô thị.

Không chỉ ở trung tâm, phong trào hồi sinh ao hồ lan tỏa mạnh mẽ về cấp cơ sở ngoại thành.
Tại ao Quan, xã Phù Đổng, nơi từng là một trong những ao ô nhiễm nặng nhất vùng – giờ đây đã trở thành không gian xanh cộng đồng kiểu mẫu.

Trước kia, nước thải từ chăn nuôi trâu bò, sinh hoạt gia đình xả thẳng xuống ao khiến nước đen đặc, bốc mùi khó chịu quanh năm. Sau khi được chính quyền xã Phù Đổng phối hợp Thành phố đầu tư cải tạo – ao Quan được nạo vét, kè bờ, xây đường dạo, trồng cây, lắp ghế đá và khu vui chơi cho trẻ nhỏ.

Em Nguyễn Phú Sĩ – xã Phù Đổng, TP. Hà Nội:“Ra đây con thường chơi bập bênh, cầu trượt, xích đu.”

Ông Vũ Văn Phú – xã Phù Đổng, TP. Hà Nội: “Từ ngày cải thiện ao này, dân rất hoan nghênh, có ý thức bảo vệ môi trường xanh sạch đẹp. Người ta cải tạo cho mình thì mình phải gìn giữ, bảo trọng nó… Giờ thể dục thể thao, văn hóa xã hội đều phát triển hơn trước nhiều.”
Giờ đây, ao Quan không chỉ trong xanh hơn, mà còn trở thành trung tâm sinh hoạt cộng đồng của cả xã: nơi diễn ra hội diễn văn nghệ, ngày hội “Sống xanh” và các lớp dạy bơi cho học sinh mỗi hè.

Nhiều ao hồ khác trên địa bàn Hà Nội cũng đang được cải tạo với nguồn lực kết hợp giữa ngân sách Nhà nước và xã hội hóa. Khi chính quyền cải tạo, người dân đồng thuận giữ gìn – đó chính là đích đến của việc hồi sinh ao hồ. Khi đó, giá trị của mặt nước không chỉ nằm ở cảnh quan, mà ở ý thức và văn hóa cộng đồng.

TS. Vũ Thị Kim Tuyến – Hội Bảo vệ Thiên nhiên & Môi trường Việt Nam: “ Khôi phục một ao hồ thì cần có chiến lược bài bản và quy định cụ thể nạo bao nhiêu, rồi thiết kế đường đi bộ, cấm xe máy, xe đạp đi vào..”

Để tăng cường bảo  vệ những không gian xanh của thành  phố, từ cuối năm 2023, Hà Nội cũng đã phê duyệt danh mục hơn 3.500 hồ, ao, đầm không được xâm phạm hoặc san lấp, coi đây là tài sản môi trường và văn hóa đặc biệt của Thủ đô. Chính quyền xác định việc bảo tồn, phục hồi và khai thác hợp lý hệ thống mặt nước là nhiệm vụ phát triển bền vững, gắn với phương châm “Thành phố xanh – thông minh – đáng sống”.