Nhiều phân tích trên báo chí chính thống đã chỉ rõ: HRW chủ yếu dựa vào nguồn tin từ một số đối tượng chống đối, bất mãn, lưu vong, các tổ chức núp bóng “xã hội dân sự” như BPSOS… chứ không dựa trên khảo sát độc lập, công khai, có kiểm chứng tại Việt Nam. Tạp chí Lý luận chính trị và một số cơ quan nghiên cứu còn cho thấy HRW thường sử dụng “tiêu chuẩn kép”: im lặng hoặc nhẹ tay với các vi phạm nhân quyền ở một số nước đồng minh phương Tây, nhưng lại đặc biệt gay gắt, suy diễn khi nói về những nước có thể chế khác biệt.

Vì vậy, không ngạc nhiên khi Bộ Ngoại giao Việt Nam nhiều lần phải lên tiếng bác bỏ các báo cáo này. Tại họp báo ngày 25/1/2024, Người phát ngôn Phạm Thu Hằng khẳng định: Việt Nam “hoàn toàn bác bỏ và lên án cái gọi là ‘Tổ chức Theo dõi Nhân quyền’ với những nội dung sai sự thật, bịa đặt trong báo cáo”, đồng thời chỉ rõ đây không phải là lần đầu HRW sử dụng luận điệu vu cáo với “định kiến và ý đồ xấu nhằm phá hoại sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội và chia rẽ Việt Nam với cộng đồng quốc tế”.

Nếu chỉ nghe HRW, người ta dễ hình dung một Việt Nam “tù túng, bất an”. Nhưng dữ liệu từ các tổ chức quốc tế có uy tín và các cơ quan Liên Hợp Quốc lại kể một câu chuyện khác. Theo UNDP, Chỉ số Phát triển con người (HDI) của Việt Nam năm 2023 đạt 0,766, xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia có mức phát triển con người cao, đứng thứ 93/193 nước và vùng lãnh thổ; từ năm 1990 đến 2023, HDI tăng từ 0,499 lên 0,766, tức tăng 53,5%. Đó không chỉ là con số, mà là quyền được học, được chữa bệnh, được nâng cao thu nhập của hàng chục triệu người dân được cải thiện qua từng thập kỷ.

Về giảm nghèo – nền tảng của hầu hết các quyền kinh tế, xã hội – báo cáo của Chính phủ và các tổ chức quốc tế ghi nhận Việt Nam duy trì tốc độ giảm nghèo đa chiều nhanh và bền vững. Giai đoạn 2021–2025, tỷ lệ nghèo đa chiều giảm từ khoảng 4,4% xuống 1,3% năm 2025, bình quân giảm hơn 1%/năm; riêng các huyện nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm trên 3–4%/năm. Đối với người dân, đó là quyền được ăn no, ở tốt, tiếp cận dịch vụ cơ bản, chứ không phải những khái niệm trừu tượng trên giấy.

Một chỉ báo thú vị khác là “chỉ số hạnh phúc”. Báo cáo World Happiness Report 2024–2025 cho thấy Việt Nam tăng hạng liên tục: từ vị trí 65 (2023) lên 54 (2024) và 46 (2025), thuộc nhóm quốc gia có mức độ hài lòng của người dân khá cao, đứng thứ hai trong ASEAN. Đó là kết quả khảo sát trực tiếp cảm nhận của người dân về chất lượng cuộc sống, khác với góc nhìn lạnh lùng, thiên lệch qua “bản phúc trình” bàn giấy.

Về quyền được sống an toàn, Gallup Global Law and Order Index 2023–2024 xếp Việt Nam là nước an toàn nhất châu Á, thuộc nhóm an toàn hàng đầu thế giới với điểm số 90–92/100; nhiều hãng tin quốc tế và chính cơ quan báo chí Chính phủ dẫn đánh giá này để khẳng định Việt Nam là điểm đến an toàn cho người dân và du khách, với tỷ lệ tội phạm bạo lực thấp, môi trường chính trị ổn định. Một quốc gia “nguy hiểm”, “đàn áp có hệ thống” như HRW mô tả khó có thể được người dân bản địa, khách du lịch và các tổ chức thống kê quốc tế xếp hạng an toàn ở mức như vậy.

Ngay trên chính “sân chơi nhân quyền” toàn cầu, đánh giá của cộng đồng quốc tế về Việt Nam cũng khác hẳn với những gì HRW tuyên truyền. Tháng 10/2025, Việt Nam được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tái bầu vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2026–2028 với 180/190 phiếu, cao nhất trong nhóm châu Á – Thái Bình Dương và là nước duy nhất trong khu vực đang là thành viên nhiệm kỳ 2023–2025 được bầu lại liên tiếp. Lá phiếu tín nhiệm ấy đến từ 190 quốc gia thành viên, sau khi đã xem xét thành tựu phát triển, hồ sơ ứng cử và quá trình tham gia tích cực các cơ chế nhân quyền của Việt Nam, chứ không phải qua lăng kính áp đặt của bất kỳ tổ chức phi chính phủ nào.

Ở chiều ngược lại, HRW hầu như không đề cập đến nỗ lực nội luật hóa các công ước nhân quyền, kết quả giảm nghèo, mở rộng an sinh xã hội, cải cách tư pháp, tăng cường minh bạch, cũng như việc Việt Nam chấp nhận tỷ lệ rất cao các khuyến nghị UPR và xây dựng kế hoạch tổng thể triển khai trong nước. Thay vào đó, họ thường gom một số vụ án hình sự cụ thể, rồi gắn nhãn “tù nhân lương tâm”, bỏ qua thực tế rằng những hành vi bị xử lý ở Việt Nam đa phần là vi phạm luật hình sự (kích động bạo lực, thù hằn dân tộc, xâm phạm an ninh quốc gia, lừa đảo…) mà bất kỳ quốc gia nào cũng phải có trách nhiệm xử lý.

Đối thoại với các báo cáo nhân quyền của HRW vì thế trước hết là đối thoại bằng sự thật: bằng chỉ số HDI, tỷ lệ nghèo, hạnh phúc, an toàn; bằng kết quả bỏ phiếu ở Liên Hợp Quốc; bằng đời sống yên bình, mức sống được nâng lên từng ngày của người dân Việt Nam. Sự thật ấy không phủ nhận những khó khăn còn tồn tại, nhưng làm rõ bối cảnh, hướng đi và nỗ lực cải thiện thực chất của một quốc gia đi lên từ chiến tranh, nghèo đói.

Trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và hình ảnh đất nước, vũ khí sắc bén nhất không phải là những lời phản ứng cảm tính, mà là các luận cứ chặt chẽ, dữ liệu khách quan và câu chuyện đời sống sinh động của chính người dân. Càng chủ động công khai thông tin, tăng cường truyền thông chiến lược về thành tựu phát triển, cải cách pháp luật, mở rộng không gian tham gia xã hội; càng kiên trì đường lối “tôn trọng và hiểu biết – đối thoại và hợp tác – mọi quyền con người cho mọi người”, Việt Nam càng có cơ sở để bác bỏ những cáo buộc thiên lệch, đồng thời khẳng định vị thế một thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.