Từ một cơn đau đầu, buồn nôn, đau nhức hai bên mắt, bà Phan Thị Dự (Hưng Yên) chỉ nghĩ mình bị… cảm lạnh. Bà tự uống thuốc, cố gắng chịu đựng qua đêm. Tuy nhiên, cơn đau mắt tăng dần, dữ dội đến mức không thể chịu nổi, thị lực mờ đi nhanh chóng, bà mới được người nhà đưa đến Bệnh viện Mắt Trung ương.

Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm, bà Dự bất ngờ khi nghe bác sĩ kết luận: bà mắc glôcôm cấp tính, nhãn áp tăng rất cao, dây thần kinh thị giác đã bị tổn thương. Điều mà bà tưởng chỉ là một cơn cảm thông thường, thực tế lại là một “cơn bão” trong mắt – nếu chậm trễ thêm, nguy cơ mất thị lực là rất lớn.

Sau can thiệp laser, phẫu thuật và dùng thuốc, cơn đau dữ dội đã qua, phần thị lực còn lại đang được bảo tồn. Nhưng từ đây, cuộc sống của bà Dự gắn liền với thuốc nhỏ mắt, các cuộc hẹn khám định kỳ và nỗi lo nếu bệnh tiến triển thêm, phần thị lực ít ỏi còn lại có thể không giữ được.

“Giờ tôi mới hiểu, đau mắt không phải chuyện đơn giản. Giá mà đi khám sớm hơn thì đã khác” – bà chia sẻ trong tâm trạng vừa biết ơn vì vẫn còn nhìn được, vừa ân hận vì đã chủ quan với đôi mắt của mình.

Glôcôm không “chừa” người trẻ

Không chỉ “gõ cửa” người cao tuổi, glôcôm còn tấn công cả những người đang ở độ tuổi lao động. Chị Nguyễn Thị Lan Hương (Hải Phòng) phát hiện glôcôm cách đây hai năm, trong một lần đi khám mắt vì cận thị. Lúc đầu, chị chỉ được kê thuốc nhỏ mắt và dặn tái khám định kỳ. Việc nhỏ thuốc đều đặn, giữ lịch tái khám với một người trẻ, bận rộn công việc và gia đình, không phải lúc nào cũng dễ dàng. Gần đây, chị Hương xuất hiện những cơn đau nhức mắt dữ dội, nhãn áp tăng cao, dùng thuốc không đáp ứng, buộc phải phẫu thuật để giữ lại thị lực. Với một người còn rất trẻ, chưa từng nghĩ mình có thể mắc một căn bệnh “người già”, cú sốc tinh thần không hề nhỏ – nhất là khi trong gia đình không ai từng bị glôcôm.

“Lúc bác sĩ giải thích đây là bệnh mạn tính, phải theo dõi và điều trị suốt đời, tôi thực sự hoang mang. Giờ thì tôi hiểu rằng chủ quan với sức khỏe mắt, đặc biệt là bỏ qua các chỉ định tái khám, có thể phải trả giá rất đắt” – chị Hương chia sẻ.

Tại Khoa Glôcôm, Bệnh viện Mắt Trung ương, mỗi ngày, các bác sĩ tiếp nhận rất nhiều trường hợp giống như bà Dự và chị Hương – khi đến viện thì bệnh đã nặng, phải mổ cấp cứu để giữ phần thị lực còn lại.

Hơn 6 triệu người mù vì bệnh glôcôm

Không chỉ là câu chuyện của một vài bệnh nhân, glôcôm đang là một vấn đề sức khỏe toàn cầu. Ước tính có khoảng 6–7 triệu người trên thế giới bị mù do căn bệnh này, và con số đó được dự báo sẽ tiếp tục tăng lên trong bối cảnh dân số già hóa nhanh.

Tại Việt Nam, Bệnh viện Mắt Trung ương – tuyến cuối về nhãn khoa – mỗi ngày tiếp nhận nhiều ca glôcôm ở đủ mọi lứa tuổi. Không ít người đến viện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, tổn thương thần kinh thị giác nặng, không còn khả năng phục hồi thị lực, việc điều trị chỉ giúp giảm đau, giữ lại phần ánh sáng ít ỏi cuối cùng.

Glôcôm được ví như “kẻ trộm thị lực” bởi bệnh tiến triển âm thầm, nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ rệt trong thời gian dài. Khi người bệnh cảm nhận rõ thị lực giảm sút, nhìn mờ, nhìn như qua màn sương, thu hẹp thị trường (chỉ nhìn rõ phía trước, mờ dần hai bên)… thì tổn thương đã ở mức nặng, không thể đảo ngược.

Theo các khuyến cáo chuyên môn, từ sau 40 tuổi, mỗi người nên khám mắt định kỳ để tầm soát glôcôm: 2–4 năm/lần; từ 55–64 tuổi: 1–2 năm/lần và sau 65 tuổi nên khám 6–12 tháng/lần. Việc đo nhãn áp, soi đáy mắt, kiểm tra thần kinh thị giác và làm các xét nghiệm chuyên sâu khi cần thiết sẽ giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn rất sớm, ngay cả khi người bệnh chưa có triệu chứng.

BS. Nguyễn Thị Thanh Hương, khoa Glôcôm, Bệnh viện Mắt Trung ương nhấn mạnh đây là bệnh mạn tính, tiến triển âm thầm và gây mù lòa không hồi phục. Bệnh có thể gặp ở cả người cao tuổi và người trẻ, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ như: tiền sử gia đình có người mắc glôcôm, cận thị nặng, tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh lý mạch máu, sử dụng corticoid kéo dài…

Theo BS. Nguyễn Thị Thanh Hương, để phát hiện sớm và kiểm soát được bệnh Glôcôm, chỉ bằng cách đi khám và sàng lọc. Những đối tượng cần đi khám sàng lọc như: những người có người thân trong gia đình mắc bệnh này; những người bị bệnh toàn thân như huyết áp, tiểu đường, xương khớp… nhất là bệnh nhân tiểu đường cần đi khám định kỳ để kiểm soát võng mạc, ngăn ngừa biến chứng sang Glôcôm. Việc không đợi đến khi có triệu chứng mới đi khám là yếu tố quyết định. Phát hiện càng sớm, khả năng bảo tồn thị lực càng cao, chi phí điều trị và gánh nặng cho gia đình – xã hội càng giảm.

Với những người đã được chẩn đoán glôcôm, hoặc đã phẫu thuật, cuộc chiến để giữ ánh sáng không kết thúc sau một ca mổ hay một đợt điều trị nội khoa. Ngược lại, đó là hành trình dài, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ. Việc tuân thủ điều trị được xem là “chìa khóa” để giữ phần thị lực còn lại, giúp người bệnh duy trì được chất lượng cuộc sống, hạn chế tối đa nguy cơ tàn phế do mù lòa./.