Từ lớp học nghề đến sinh kế bền vững

Những năm gần đây, cùng với việc triển khai Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn và nhóm lao động yếu thế đã trở thành một hướng đi hiệu quả, giúp người dân không chỉ thoát nghèo mà còn có sinh kế bền vững ngay trên quê hương mình.

Tại nhiều địa phương, hàng trăm lớp dạy nghề ngắn hạn đã được mở ra, từ nấu ăn, may mặc, chăn nuôi, trồng trọt hữu cơ, sửa chữa điện dân dụng, đến các nghề dịch vụ, du lịch cộng đồng, chế biến nông sản... phù hợp với nhu cầu thực tế của từng vùng. Người dân sau khi học nghề không chỉ có thêm việc làm, mà còn biết ứng dụng kỹ năng mới để phát triển sản xuất, kinh doanh nhỏ, tạo thêm nguồn thu cho gia đình.

Năm 2023, sau khi tham gia khóa học nghề nấu ăn do Trung tâm GDNN – GDTX tổ chức, nhiều học viên như chị Lưu Thị Mai tại xã Hải Lạng, tỉnh Quảng Ninh vô cùng phấn khởi. Không chỉ được học nghề miễn phí, chị Mai cùng các thành viên của lớp học đã có thể tự thành lập tổ nấu tiệc phục vụ cưới, hỏi, hội nghị, hoặc làm việc tại các quán ăn, nhà hàng, khách sạn trên địa bàn. Mỗi người đều có thêm một nghề phụ, với thu nhập ổn định từ 6 đến 10 triệu đồng mỗi tháng, đồng thời vẫn duy trì công việc đồng áng, chăn nuôi, trồng trọt tại nhà.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Quảng Ninh đã huy động hơn 2.500 tỷ đồng cho chương trình giảm nghèo, trong đó ngân sách địa phương chiếm tới 60%.  Nếu trước đây, công tác giảm nghèo chủ yếu tập trung vào hỗ trợ trực tiếp, thì nay Quảng Ninh đã chuyển hướng sang trao cơ hội, hỗ trợ đào tạo nghề giúp người dân tự tạo sinh kế, tự vươn lên thoát nghèo. Thống kê trong giai đoạn này, tỉnh tổ chức hơn 230 lớp đào tạo nghề, giúp 7.000 lao động nghèo có việc làm ổn định, trong đó 82% học viên được doanh nghiệp tuyển dụng hoặc tự tạo việc làm tại địa phương.

Không chỉ tại Quảng Ninh, tại nhiều địa phương trên cả nước, công tác phát triển giáo dục nghề nghiệp, đặc biệt tại các vùng nghèo, vùng khó khăn đã đem lại những hiệu quả tích cực. Các chương trình này không chỉ giúp giải quyết việc làm tại chỗ, mà còn góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động, từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp, nâng cao năng suất và giá trị lao động.

Giáo dục nghề nghiệp gắn với chuẩn nghèo mới

Thống kê trong giai đoạn 2021- 2025, từ nguồn vốn của Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, cả nước đã có 177.767 người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo được hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề; 146 cơ sở, được hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo; xây dựng 131 bộ chuẩn về giáo dục nghề nghiệp; 1.981 chương trình, giáo trình, học liệu; đào tạo, bồi dưỡng cho 9.461 lượt nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp.

Theo ông Phạm Vũ Quốc Bình - Phó Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo: Trong giai đoạn vừa qua, chúng ta đã đầu tư rất nhiều các chương trình và chính sách, qua đó góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo tại Việt Nam từ 5,2% năm 2021 xuống còn 1,93% trong năm 2024.

Tuy nhiên, công tác giảm nghèo vẫn phải tiếp tục, nhất là trong bối cảnh chuẩn nghèo đa chiều mới đang được Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các bộ, ngành liên quan đánh giá, xây dựng. Trong đó, giáo dục và đào tạo nghề vẫn là một nội dung rất quan trọng, gắn trực tiếp với mục tiêu giảm nghèo bền vững. Trong đó chúng ta sẽ vẫn phải tiếp tục duy trì, ưu tiên đào tạo nghề cho các nhóm lao động yếu thế, lao động vùng nông thôn, vùng dân tộc thiểu số và hải đảo.

Trong bối cảnh phát triển hiện nay, khi Việt Nam đang hướng tới nền kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn, đòi hỏi chúng ta phải đưa kỹ thuật và công nghệ mới vào đào tạo, nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp, chú trọng những ngành nghề có hàm lượng công nghệ cao. Bên cạnh đó, quá trình đô thị hóa nhanh cũng đặt ra yêu cầu đào tạo lại và đào tạo mới cho khu vực nông thôn, để người lao động có thể thích ứng, tham gia hiệu quả vào khu vực công nghiệp và dịch vụ.

Hiện nay, Đảng và Nhà nước có chủ trương đào tạo gắn với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của từng vùng, từng địa phương. Do đó, theo ông Phạm Vũ Quốc Bình thì giai đoạn tới, cần tiếp tục đẩy mạnh sự gắn kết giữa ba nhà: Nhà nước – Nhà trường  - Doanh nghiệp. Các chương trình đào tạo phải gắn với đầu ra , giải quyết việc làm bền vững cho bà con nông dân,  đúng với mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau” trong Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Có thể khẳng định, đào tạo nghề vì thế không còn là “chiếc phao tạm thời”giúp người dân thoát nghèo, mà còn là chìa khóa mở ra con đường lập thân, khởi nghiệp có thu nhập ổn định và việc làm bền vững, góp phần chuyển dịch lao động và phát triển kinh tế xã hội của địa phương.