Nhiều lý do khiến thiếu nguồn cung

Trả lời các câu hỏi của báo chí về vấn đề xăng dầu, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước cho biết, trong những ngày gần đây, có hiện tượng một số doanh nghiệp kinh doanh bán lẻ xăng dầu xin đóng cửa, tạm ngừng kinh doanh. Hiện tượng này tập trung tại một số tỉnh, thành phố khu vực phía Nam như TP Hồ Chí minh, An Giang, Bình Phước…

Theo ông Đông, nguyên nhân chính của hiện tượng trên là do từ đầu năm 2022 đến nay, thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, nguồn cung không ổn định, giá biến động với biên độ lớn. Những yếu tố trên đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trong nước, đây là giai đoạn giá xăng dầu thế giới đạt mức cao nhất từ đầu năm đến nay. Sang quý II, từ giữa tháng 7 đến đầu tháng 10, giá xăng dầu thế giới lại có xu hướng giảm, theo đó, giá bán lẻ xăng dầu trong nước cũng giảm liên tục. Nhiều doanh nghiệp bị thua lỗ lớn nên đã thu hẹp hoạt động kinh doanh và nhập khẩu cầm chừng.

“Do thua lỗ nên nhiều doanh nghiệp đã giảm mạnh chiết khấu bán hàng để hạn chế việc lấy nhiều hàng của đại lý bán lẻ, dẫn đến doanh nghiệp bán lẻ kinh doanh thua lỗ và cắt giảm sản lượng kinh doanh”, ông Trần Duy Đông cho hay.

Cùng với đó, theo đại diện Bộ Công Thương, tín dụng bị thắt chặt, trong khi giá xăng dầu tăng, tỷ giá USD/VNĐ tăng và khó tiếp cận nguồn ngoại tệ khiến các doanh nghiệp đầu mối không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng với khối lượng như các năm trước, do giá tăng gấp 2-3 lần nên chỉ chủ yếu duy trì lượng hàng đủ để cung cấp cho hệ thống phân phối trực thuộc của doanh nghiệp mình và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định.

Ông Trần Duy Đông cũng chỉ ra, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam cao trong khi chi phí này chưa được tính đủ vào giá cơ sở trong mặt hàng xăng dầu do nhà nước điều tiết nên doanh nghiệp hạn chế lượng nhập khẩu để giảm thua lỗ. Bên cạnh đó, nguồn cung xăng dầu trên thị trường thế giới đang rất khó khăn do nhu cầu hút hàng từ các nước châu Âu, các doanh nghiệp đầu mối nhỏ, mới rất khó tiếp cận được nguồn hàng xăng dầu thế giới.

Đặc biệt, tình trạng một số doanh nghiệp đầu mối phía Nam bị tước giấy phép kinh doanh xăng dầu trong 1 – 1,5 tháng do vi phạm hành chính dẫn đến thiếu nguồn cung cục bộ cho các đơn vị trước đây vẫn thường xuyên lấy hàng của doanh nghiệp đầu mối bị tước giấy phép này.

Bên cạnh đó, mưa bão cũng ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng từ các nhà máy sản xuất trong nước và nhập khẩu về kho của doanh nghiệp, làm chậm nguồn cung hàng trong một số giai đoạn.

Bộ Công Thương sẽ làm gì?

Về giải pháp trong thời gian tới, ông Trần Duy Đông cho hay, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục kiến nghị Bộ Tài chính giảm các loại thuế liên quan đến mặt hàng xăng dầu như thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, đồng thời sớm rà soát và gửi thông báo áp dụng mức chi phí đưa xăng dầu trong nước về đến cảng và premium trong nước theo mức phù hợp với thực tế phát sinh thời gian qua để đảm bảo tính đúng, tính đủ trong giá cơ sở xăng dầu theo quy định hiện hành để khuyến khích các doanh nghiệp tăng lượng nhập hàng, bảo đảm duy trì nguồn cung xăng dầu ổn định cho thị trường.

Bộ cũng sẽ phối hợp với Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố (đầu mối là Sở Công Thương) chỉ đạo các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn có phương án bảo đảm nguồn cung xăng dầu; duy trì việc cung ứng xăng dầu trong hệ thống phân phối của doanh nghiệp; chỉ đạo các đơn vị chức năng trên địa bàn đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định về duy trì bán lẻ xăng dầu tại các cửa hàng xăng dầu theo đúng quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và Nghị định số 95/2021/NĐ-CP. Theo đó nhiều địa phương như Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Phước, tỉnh Ninh Thuận... đã triển khai công tác chỉ đạo và giám sát việc cung ứng xăng dầu trên địa bàn. 

Theo ông Đông, Bộ cũng sẽ phối hợp với Bộ Tài chính, điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, phù hợp với diễn biến cung cầu xăng dầu trong nước để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường xăng dầu, khuyến khích các doanh nghiệp duy trì nguồn cung và hạn chế các hành vi đầu cơ găm hàng hoặc buôn lậu xăng dầu qua biên giới sang các nước lân cận. 

Ông Đông cho hay, Bộ đã chỉ đạo các thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối hỗ trợ để điều phối nguồn hàng, tăng cường cung ứng xăng dầu tại một số địa phương có hiện tượng thiếu xăng dầu cục bộ. 

Đồng thời, chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường trên toàn quốc phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng trên địa bàn (đầu mối là Sở Công Thương) tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường một cách chặt chẽ ở khâu bán lẻ và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định. 

Đại diện Bộ Công Thương thông tin thêm, sáng 12/10, Bộ Công Thương đã họp với doanh nghiệp đầu mối sản xuất, kinh doanh xăng dầu để bàn các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho kinh doanh xăng dầu nhằm hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp duy trì hoạt động kinh doanh và đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho thị trường.

Theo ông Đông, hiện nay mức chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam tiếp tục tăng cao, để đảm bảo duy trì hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, khuyến khích doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu nhập khẩu để đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho thị trường, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục rà soát và sớm điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam trong công thức tính giá cơ sở để đảm bảo tính đúng, tính đủ các chi phí phát sinh thực tế cho doanh nghiệp.

Bộ Công Thương đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về hạn mức tín dụng, lãi suất ưu đãi, nguồn ngoại tệ nhằm giúp cho các doanh nghiệp giảm chi phí tài chính, tăng nguồn lực để nhập khẩu, mua xăng dầu từ nguồn sản xuất trong nước, bảo đảm cung ứng xăng dầu cho thị trường.

Bộ cũng đề nghị các nhà máy lọc dầu cần có biện pháp hỗ trợ việc giao hàng nhanh cho doanh nghiệp đã đặt mua hàng theo các hợp đồng đã ký, sử dụng nguồn hàng dự trữ để hỗ trợ cung ứng cho các đầu mối không có hợp đồng dài hạn với nhà máy, bán hàng tại các khu vực bị thiếu cục bộ, kịp thời bổ sung nguồn cho các cửa hàng bán lẻ.

“Đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo lực lượng chức năng trên địa bàn tạo điều kiện thông quan hàng hoá nhập khẩu, cho phép các xe vận chuyển xăng dầu được đi trong thành phố trong giờ cao điểm để kịp cấp hàng cho cửa hàng bán lẻ xăng dầu”, ông Trần Duy Đông đề nghị.

Liên quan tới vấn đề cung ứng xăng dầu, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải thông tin thêm: Từ cuối năm 2021 đến nay, tình hình thế giới biến động phức tạp, thậm chí xấu, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn cung, nhất là nguồn cung năng lượng, trong đó có nguồn cung xăng dầu. Đến thời điểm hiện nay phải khẳng định, chúng ta đã rất cố gắng, đặc biệt là các doanh nghiệp, địa phương… Nhờ vậy, về cơ bản đã đáp ứng được nguồn cung xăng dầu cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và nhu cầu  tiêu dùng của người dân.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, thời gian vừa rồi, về số lượng chính xác các cửa hàng xăng dầu đóng cửa trên tổng số 17.000 cửa hàng xăng dầu toàn quốc cần phải thống kê chính xác lại. Tuy nhiên, dù 1 cửa hàng cũng phải giải quyết. Dù số lượng là bao nhiêu đó cũng là việc Bộ Công Thương cùng các bộ ngành khác có liên quan phải nhìn thẳng vào trách nhiệm, có các biện pháp để xử lý, giải quyết.

Về con số Tổng cục Hải quan thông tin về vấn đề số lượng doanh nghiệp đầu mối không nhập khẩu xăng dầu trong quý 3/2022, theo Nghị định 95 sửa đổi Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu, hiện nay không còn khái niệm là doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu mà là doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, phải tính tổng nguồn.

"Tổng nguồn có thể là doanh nghiệp mua ngay từ doanh nghiệp trong nước chứ không phải doanh nghiệp nào cũng phải nhập khẩu. Trong quý 2/2022, do Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn gặp trục trặc, giảm công suất xuống 55%, 50%, thậm chí cso thời gian gián đoạn không còn sản xuất nên Bộ Công Thương phải đưa ra quyết định yêu cầu 10 đầu mối tăng nhập khẩu xăng dầu để bù lượng sản xuất trong nước. Trong buổi làm việc sáng nay, các doanh nghiệp thông tin, thời điểm mua vào giá rất cao sau đó giá xăng dầu thế giới liên tục giảm. Điều này khiến các doanh nghiệp thua lỗ, dẫn tới phải cắt giảm bớt chi phí, trong đó có cắt giảm mức chiết khấu cho đại lý bên dưới. Mức chiết khấu này là theo hợp đồng thỏa thuận giữa các doanh nghiệp. Sáng nay, 2 Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn và Bình Sơn cũng đều báo cáo, do ảnh hưởng bão nên khu vực miền Trung việc vận chuyển hàng hóa rất khó khăn, đưa hàng hóa từ nước ngoài về cũng khó khăn", Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải thông tin.

Theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, hiện nay nhập khẩu xăng dầu rất khó khăn, cả châu Âu cũng đang gia tăng nhập khẩu dầu nên các nước đều bị ảnh hưởng. Các doanh nghiệp bị thua lỗ trong thời gian dài nên đương nhiên việc bán hàng bị ảnh hưởng. "Vì vậy chúng ta phải tháo gỡ. Như chi phí vận chuyển từ cảng, đến ngày hôm qua 11/10 mới được điều chỉnh chi phí. Doanh nghiệp cũng nói: Đã lỗ giờ bắt doanh nghiệp gánh, không tính vào chi phí là không được”, ông Hải nói.