OCOP: Nền tảng nâng cao giá trị làng nghề

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã được Thành phố Hà Nội triển khai hiệu quả, trở thành đòn bẩy then chốt để các làng nghề truyền thống nâng cao năng lực cạnh tranh, chuẩn hóa sản phẩm và hướng tới thị trường toàn cầu. OCOP không chỉ là một hệ thống đánh giá mà còn là một quy trình hỗ trợ toàn diện, buộc các chủ thể phải thỏa mãn hàng loạt tiêu chí khắt khe về chất lượng, quy trình sản xuất, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, thiết kế bao bì, giá trị văn hóa và khả năng thương mại hóa bền vững.

Tính đến tháng 10/2025, Hà Nội đã có 3.463 sản phẩm OCOP được đánh giá đạt từ 3 sao đến 5 sao, dẫn đầu cả nước về số lượng. Điều này thể hiện sự chuyển dịch chiến lược: từ việc bảo tồn thuần túy sang phát triển kinh tế gắn liền với văn hóa và du lịch, tạo ra những sản phẩm thủ công tinh xảo, chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh không chỉ ở thị trường nội địa mà còn vươn tới các thị trường khó tính trên thế giới.

Những "Đại sứ văn hóa" gia nhập Mạng lưới Thủ công thế giới

Ngày 14/2/2025, tại Hoàng Thành Thăng Long, Thành phố Hà Nội đã tổ chức Lễ đón nhận danh hiệu vinh dự khi hai làng nghề truyền thống là Gốm sứ Bát Tràng và Dệt lụa Vạn Phúc chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới các Thành phố thủ công sáng tạo thế giới (do Hội đồng Thủ công Thế giới - WCC công nhận). Đây là hai làng nghề đầu tiên của Việt Nam đạt được danh hiệu này, ghi danh Việt Nam là quốc gia thứ 28 có làng nghề được công nhận.

Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền nhấn mạnh: “Bát Tràng và Vạn Phúc không chỉ là những biểu tượng của nghề thủ công truyền thống mà còn là những tác phẩm nghệ thuật sáng tạo, kết tinh từ tài hoa cùng tâm huyết của các nghệ nhân, thợ giỏi. Việc gia nhập Mạng lưới WCC là minh chứng cho những nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống song hành với việc đáp ứng nhu cầu thời đại”.

Làng gốm Bát Tràng nổi tiếng với kỹ thuật tạo men và nung lò tỉ mỉ, Bát Tràng đã khôi phục các mẫu gốm cổ từ thời Lý, Trần, Lê, Mạc và không ngừng sáng tạo ra những dòng gốm mới. Các sản phẩm gốm sứ tinh xảo, đa dạng từ đồ gia dụng, đồ thờ cúng đến sản phẩm mỹ nghệ đã và đang được tiêu chuẩn hóa OCOP để tăng khả năng cạnh tranh.

Làng lụa Vạn Phúc là biểu tượng của sự thanh lịch và tinh tế, lụa Vạn Phúc được lưu truyền qua nhiều thế hệ nghệ nhân. Việc nghệ nhân Nguyễn Thị Tâm phục hồi thành công bí quyết dệt lụa Vân bị thất truyền là một ví dụ điển hình về sự gìn giữ tinh hoa truyền thống. Nhiều sản phẩm lụa đã được hỗ trợ OCOP về thiết kế bao bì, nhãn mác, nâng cao chất lượng.

Thành công OCOP của Hà Nội, với việc có nhiều sản phẩm đạt OCOP 5 sao, là động lực trực tiếp để các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tiêu biểu của Bát Tràng và Vạn Phúc tiếp tục đẩy mạnh nâng cấp, hướng tới chuẩn OCOP 5 sao.

Lợi ích xúc tiến thương mại khi gia nhập Mạng lưới Thủ công sáng tạo thế giới

Việc Gốm sứ Bát Tràng và Dệt lụa Vạn Phúc được Hội đồng Thủ công Thế giới (WCC) công nhận là thành viên Mạng lưới Thủ công Sáng tạo toàn cầu mang lại lợi ích lớn trong xúc tiến thương mại.

Danh hiệu "Làng nghề thủ công thế giới" là sự công nhận chính thức từ một tổ chức uy tín, giúp tăng cường quảng bá hình ảnh, thương hiệu các sản phẩm làng nghề của Hà Nội ra thế giới một cách chính thống và sâu rộng. Điều này trực tiếp nâng cao giá trị cảm nhận (premium value) của sản phẩm Bát Tràng và Vạn Phúc. Để được công nhận, cả hai làng nghề đã đáp ứng các tiêu chí khắt khe của WCC dựa trên bốn trụ cột: kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường. Quá trình chuẩn hóa này giúp các sản phẩm tự tin hơn khi tiếp cận các thị trường khó tính, bởi chất lượng đã được một tổ chức quốc tế bảo chứng.

Mạng lưới WCC có hơn 100 quốc gia thành viên. Việc gia nhập mang lại cơ hội hợp tác quốc tế, giao lưu văn hóa và kinh tế. Các làng nghề có thể học hỏi từ bạn bè năm châu về kỹ thuật, đổi mới thiết kế, quản lý chất lượng và mô hình kinh doanh, làm giàu thêm vốn kiến thức và kỹ thuật của mình, từ đó tạo ra các sản phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng đương đại.

Danh hiệu WCC sẽ được sử dụng để đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến du lịch làng nghề, thu hút khách du lịch quốc tế và các nhà đầu tư. Các sự kiện quốc tế như Festival Bảo tồn và phát triển Làng nghề Quốc tế 2025 (diễn ra tại Hoàng thành Thăng Long) trở thành nơi trưng bày, trình diễn, và kết nối thương mại với các nghệ nhân và tổ chức từ hơn 30 quốc gia, tạo ra các hợp đồng xuất khẩu giá trị cao.

Thúc đẩy phát triển bền vững và kinh tế xanh

Các tiêu chí của WCC nhấn mạnh yếu tố bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất. Điều này đồng bộ với định hướng phát triển "Làng nghề xanh" (thân thiện môi trường, ứng dụng năng lượng sạch) và "Hướng tới Net-Zero" (giảm phát thải) của Hà Nội, đảm bảo sự phát triển lâu dài.

Việc mở rộng thị trường quốc tế tạo thêm cơ hội kinh tế, đặc biệt cho phụ nữ và người lao động nông thôn, giúp họ tham gia vào thị trường lao động và gìn giữ bản sắc văn hóa cho các thế hệ tương lai.

Việc gia nhập Mạng lưới Thủ công sáng tạo thế giới là một bước tiến quan trọng, khẳng định Hà Nội là trung tâm sáng tạo thủ công mỹ nghệ hàng đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Nó tạo ra động lực để các làng nghề như Sơn Đồng (điêu khắc sơn mỹ nghệ) và Chuyên Mỹ (khảm trai sơn mài) tiếp tục hoàn thiện hồ sơ để được WCC thẩm định và công nhận trong tương lai.

Sự kết hợp giữa chính sách hỗ trợ OCOP ở cấp độ địa phương và Danh hiệu Quốc tế ở cấp độ toàn cầu đã tạo ra một lực đẩy tổng hợp, giúp các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Hà Nội vượt qua những thách thức lịch sử, hồi sinh mạnh mẽ và khẳng định chỗ đứng vững chắc trên bản đồ sáng tạo thế giới./.

---

Thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình Xây dựng Nông thôn mới Thành phố Hà Nội.