Chuyển đổi số – động lực của nông thôn mới giai đoạn mới

Giai đoạn 2021–2025, tiêu chí nông thôn mới quy định kiểu mẫu mỗi xã phải có ít nhất một thông tin thôn minh. Điều này tạo ra sự chuyển đổi số trở thành xu hướng đạo chủ trong xây dựng nông thôn mới tại Hà Nội.

Gia Lâm được đánh giá là một trong những khu khai thác tốt nhất chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới. Tại xã Văn Đức, sau khi đạt được tiêu chuẩn nâng cao vào năm 2022, xã được chọn làm xây dựng nông thôn kiểu mẫu mới. Trọng tâm là mô hình thôn thông minh tại thôn Chử Xá.

Tại đây, tổ công nghệ cộng đồng đã được thiết lập, nhóm Zalo “Tổ chuyển đổi số cộng đồng thôn Chử Xá” được duy trì để trao đổi, chia sẻ kỹ năng số. Thôn có 735 hộ dân nhưng gần 1.500 điện thoại thông minh, 100% đồng thuận xây dựng thôn thông minh; 682 hộ sử dụng ví điện tử; 126 gắn camera giám sát. Thôn còn gắn wifi miễn phí tại nhà văn hóa và khu công cộng. Các “điểm chuyển đổi số” và “điểm hướng dẫn dịch vụ công trực tuyến” giúp người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ số, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Xã Ninh Hiệp hoàn thành nông thôn mới nâng cao năm 2022 và tiếp tục phấn đấu đạt tiêu chuẩn kiểu mẫu. Tính đến nay, xã huy động được hơn 454 tỷ đồng cho xây dựng nông thôn mới; thu nhập đạt hơn 95 triệu đồng/người/năm, tăng đáng kể so với năm 2022.

Tại thôn 9, mô hình thông minh tập trung vào ba trụ trụ: tổ công nghệ số cộng đồng, du lịch thông minh và điện tử thương mại. Nhiều sản phẩm địa phương được đưa ra trên sàn thương mại điện tử, trang web và mạng xã hội. Hai sản phẩm OCOP 3 sao của công ty Sanavi – "Đông trùng hạ cỏ tươi" và "Đông trùng hạ thảo Nhất Gia" – đã có mặt trên nền tảng trực tuyến.

Trong lĩnh vực y tế, hơn 92% dân dân sử dụng ứng dụng chăm sóc sức khỏe và bảo hiểm như VssID, Sổ sức khỏe điện tử. Các sản phẩm dược liệu, sen khô, mứt sen… được số hóa thông tin để truy xuất nguồn gốc.

Ngay sau khi đạt được tiêu chuẩn nâng cao năm 2023, xã Yên Thường tiếp tục duy trì và nâng cao chất tiêu chí, đồng thời xây dựng mô hình thông thông minh để đạt tiêu chuẩn kiểu mẫu. Xã hội đơn vị các tiêu chí lựa chọn bao gồm trật tự ninh, giáo dục và văn hóa. Tổng nguồn lực huy động từ 2011 đến 2024 đạt hơn 658 tỷ đồng.

Mô hình thông tin minh tại Yên Thường được xây dựng đồng bộ: hỗ trợ người dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, ứng dụng camera an ninh, nâng cấp thiết bị công nghệ tại nhà văn hóa, phát triển giáo dục số.

Việc xây dựng nông thôn mới thông minh tại Hà Nội không chỉ dừng ở thôn điểm hay xã hội. Thành phố đang phát triển khai chuyển đổi số ở ba trục chính. Đó là chính quyền số giải quyết hồ sơ, thủ tục được giải quyết trên môi trường trực tuyến với công cụ tiếp cận dễ dàng; tăng tính minh bạch, giảm thời gian và chi phí cho người dân. Kinh tế số thúc đẩy đưa sản phẩm nông nghiệp đưa lên sàn thương mại điện tử; Truy xuất nguồn gốc bằng mã QR; Thanh toán không có mặt tại nhiều thông tin, xã. Nhờ đó, nông dân tiếp cận công nghệ thuận lợi hơn, trẻ em có điều kiện học tập tốt hơn, người cao tuổi được hỗ trợ khi sử dụng dịch vụ số.

Hướng tới nông thôn mới thông minh, văn minh và bền vững

Chuyển đổi số đang tạo nên một lớp “nông dân mới” tại Hà Nội – những người biết sử dụng công nghệ, có tư duy kinh tế hàng hóa và khả năng ứng dụng nhanh chóng. Hà Nội xác định đi đầu trong chuyển đổi số, không chỉ là xu thế mà là nền tảng để xây dựng nông thôn kiểu mẫu: hiện đại, an toàn, giàu bản sắc và vững chắc.

Trong những năm tới, Hà Nội tiếp tục phát triển các mô hình thôn thông minh ở tất cả xã đạt tiêu chuẩn kiểu mẫu; hỗ trợ kinh tế số cho hợp tác xã, hộ sản xuất; phát triển du lịch thông minh; Đưa thanh toán không tiền mặt; nâng cao kỹ năng số cho cộng đồng.

Nền tảng từ 15 xây dựng nông thôn mới

Thành ủy Hà Nội phát triển Chương trình số 02, đặt mục tiêu nâng cao đời sống nông dân và xây dựng nông thôn mới theo hướng bền vững. Ở giai đoạn đầu, thành phố xác định quy hoạch là khâu mở đường, chính sách là điều kiện đảm bảo, còn người dân là tâm điểm.

Một trong những dấu tích lớn là chương trình bước điền đổi thửa. Chỉ trong 3 năm (2012–2014), tình trạng ruộng đất manh mún ở nhiều huyện ngoại đã được giải quyết. Từ thực trạng mỗi hộ có hàng thửa nhỏ lẻ, nay chủ yếu còn một đến hai thửa/hộ. Các phần tích dư được quy định trong công cụ cộng đồng, tạo nguồn lực để xây dựng mới nông thôn. Đây được xem là bước đột phá giúp Hà Nội sớm hoàn thành 19 tiêu nông thôn mới vào giai đoạn 2011–2015.

Giai đoạn 2016–2020, Hà Nội xây dựng nông thôn mới vào nhóm tám chương trình công cộng toàn khóa. Những xã hội chưa đạt chuẩn đều là các bàn địa khó, thiếu các tiêu chí cốt lõi như thu nhập, hạ tầng và môi trường. Thành phố tập trung đầu tư vào giao thông, thủy lợi, trường học, nhà văn hóa, điện nước; đồng thời tặng mạnh cơ sở nông nghiệp theo hướng công nghệ cao và liên kết chuỗi giá trị.

Cùng lúc đó, Chương trình OCOP được phát triển mạnh mẽ, tạo động lực cho kinh tế nông thôn. Đến năm 2020, Hà Nội đạt tỷ lệ 90% xã đạt chuẩn nông thôn mới, 7 huyện đạt chuẩn cấp huyện, thu nhập nông thôn đạt 55 triệu đồng/người/năm. Giá trị gia tăng lớn nông nghiệp đạt 4,2%, đời sống người dân cải thiện bối cảnh.

Kết quả này tạo ra tiền đề để Hà Nội bước sang giai đoạn 2021–2025 với mục tiêu cao hơn: nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu và chuyển đổi rộng rãi khắp nơi.

Ngày 22/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1226 công nhận Hà Nội hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024. Thành quả không chỉ nằm ở tiêu hạ tầng, mà còn ở sự thay đổi tư duy phát triển của người dân – từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số vào quản lý và đời sống.

Từ nền tảng đã được xây dựng trong 15 năm qua, cùng sự đồng thuận của người dân, nông thôn Hà Nội đang chuyển mình hoàn hảo để bước vào giai đoạn phát triển mới theo hướng hiện đại – thông minh./.