Hệ thống chế biến nông sản ngày càng hoàn thiện

Theo báo cáo sơ kết chương trình “Quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa giai đoạn 2021 – 2030”, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội ghi nhận trên địa bàn hiện có hơn 1.700 cơ sở sơ chế và chế biến nông lâm thủy sản, trong đó 250 doanh nghiệp tham gia trực tiếp vào hoạt động sản xuất. Khoảng 98,5% trong số này là các cơ sở vừa và nhỏ, nhưng đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng thực phẩm của thành phố.

Từ năm 2021, ngành nông nghiệp Hà Nội đã triển khai nhiều cuộc khảo sát để đánh giá quy trình công nghệ tại các cơ sở chế biến. Dữ liệu cho thấy 94% doanh nghiệp vẫn vận hành theo mô hình thủ công hoặc bán tự động. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc thiếu đổi mới. Ngược lại, nhiều đơn vị đang tiếp cận các công nghệ mới, nhất là trong lĩnh vực sấy nông sản, xử lý sau thu hoạch và bảo quản lạnh.

Ví dụ, công nghệ sấy lạnh và sấy thăng hoa được sử dụng ngày càng rộng rãi, giúp giữ lại màu sắc, hương vị và chất lượng dinh dưỡng của nông sản. Một số kho lạnh hiện đại cũng áp dụng hệ thống giám sát tự động, tối ưu hóa nhiệt độ và độ ẩm, kèm theo cảm biến hỗ trợ đóng mở cửa khi bốc xếp hàng hóa. Hà Nội có doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu thực phẩm VAFood, sử dụng công nghệ sấy lạnh sản xuất bánh đa nem, bún khô và phở khô, tạo công ăn việc làm cho nhiều nghệ nhân và làng nghề ở Hà Nội, Hưng Yên. “Công nghệ sấy lạnh tiêu chuẩn Nhật Bản giúp sản phẩm khô kiệt, khử trùng, nên có thể bảo quản hàng giữ nguyên phẩm cấp trong vòng 1 năm mà không bị mốc hoặc cứng. Điều đó giúp chúng tôi xuất khẩu hàng sang Pháp, Mỹ và sắp tới là Trung Quốc rất ổn định” – Bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Giám đốc Công ty VAFood cho biết.

Song song với phát triển công nghệ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội mỗi năm hỗ trợ hàng chục cơ sở áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng theo HACCP, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm nguy cơ mất an toàn thực phẩm và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Sản phẩm OCOP 5 sao: Giá trị từ tinh hoa nghề và kỹ thuật – công nghệ

Từ 2021 đến nay, Hà Nội đã đánh giá và xếp hạng hàng nghìn sản phẩm OCOP. Trong đó, 6 sản phẩm đạt OCOP 5 sao, tương đương sản phẩm đạt tiêu chuẩn cấp quốc gia; 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao; 1.571 sản phẩm đạt 4 sao; 1.718 sản phẩm đạt 3 sao và gần 1.700 sản phẩm được công nhận OCOP chính thức.

Nhiều sản phẩm sau khi được xếp hạng đã được hỗ trợ cải thiện bao bì, nhãn hiệu, quy trình sản xuất và chiến lược thị trường. Đến nay, hơn 100 nhãn hiệu tập thể liên quan đến nông sản Hà Nội đã được bảo hộ, trong đó có những tên tuổi quen thuộc như: gà đồi Ba Vì, gà đồi Sóc Sơn, gà mía Sơn Tây, vịt Vân Đình, nhãn Đại Thành, gạo thơm Bối Khê, bưởi đỏ Đông Cao, bưởi Đan Phượng…

Hà Nội hiện có 6 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 5 sao. Trong đó 4 sản phẩm thuộc Công ty TNHH Gốm sứ Quang Vinh (xã Bát Tràng); 1 sản phẩm của Công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức; 1 sản phẩm của Hợp tác xã Sản xuất, kinh doanh gốm Tân Thịnh.

Năm 2020, Gốm sứ Quang Vinh trở thành doanh nghiệp có số lượng sản phẩm OCOP 5 sao lớn nhất của Hà Nội. 4 sản phẩm bộ bát đĩa gốm sứ hoa sen đỏ; bộ bát đĩa gốm sứ chim én hoa sen; bộ bát đĩa gốm sứ rồng phượng; bộ ấm chén gốm sứ chim én hoa sen. Điểm chung của các sản phẩm này là sự hòa trộn giữa phương pháp thủ công truyền thống và dây chuyền sản xuất hiện đại. Những họa tiết được tạo hình thủ công giúp sản phẩm mang đặc trưng văn hóa Việt như hình tượng hoa sen, rồng phượng, chim én. Trong khi đó, hệ thống máy móc hiện đại cho phép kiểm soát độ mịn, độ bền, hạn chế cong vênh hoặc nứt mẻ.

Theo bà Hà Thị Vinh, Giám đốc Công ty TNHH Gốm sứ Quang Vinh xác nhận, việc được chứng nhận sản phẩm OCOP 5 sao giống như “giấy thông hành” giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận các thị trường khó tính. Hiện hơn 80% sản lượng của doanh nghiệp được xuất khẩu, trong đó có các thị trường như Đức, Mỹ, Nhật, Đan Mạch…

Sản phẩm chăn bông tơ tằm tự dệt của Công ty TNHH Dâu tằm tơ Mỹ Đức được chứng nhận OCOP 5 sao vào đầu năm 2023. Nguyên lý sản xuất của sản phẩm này đến từ ý tưởng của nghệ nhân Phan Thị Thuận – người gắn bó với nghề dâu tằm từ nhỏ tại Phùng Xá, Mỹ Đức.

Trong một lần quan sát tằm nhả tơ và đan kén theo bản năng, bà Thuận nảy ra ý tưởng để tằm dệt thẳng thành tấm chăn. Ý tưởng này không dễ thực hiện, vì tằm chỉ nhả tơ theo chu kỳ và trật tự tự nhiên. Bà Thuận phải tự tay sắp xếp vị trí của từng con tằm để chúng nhả tơ đúng hướng, từ đó tạo thành một mặt phẳng liền mạch. Hàng vạn con tằm dệt tơ đồng thời đã tạo nên những tấm chăn tằm mềm, bền và có sức hút riêng.

Sản phẩm hiện được bán theo cân, khoảng 4 triệu đồng/kg. Dù nhu cầu cao, công ty vẫn giữ giá ổn định để nhiều người có thể tiếp cận.

Hợp tác xã Sản xuất, kinh doanh gốm Tân Thịnh là đơn vị duy nhất có sản phẩm “Bộ sản phẩm gốm men suối ngọc” đạt OCOP 5 sao. HTX có 20 thành viên, đều là nghệ nhân hoặc thợ giỏi của làng nghề Bát Tràng. Mỗi người phụ trách một dòng sản phẩm khác nhau, tạo nên sự đa dạng trong thiết kế và kỹ thuật.

Ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội cho biết, Thành phố đặt mục tiêu sẽ có thêm 2.000 sản phẩm OCOP đạt hạng từ 3 sao trở lên, trong đó 3% là sản phẩm tiềm năng đạt 5 sao.

Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, Chủ tịch Hội đồng đánh giá OCOP cấp trung ương, nhận định sản phẩm OCOP 5 sao của Hà Nội có chất lượng ngày càng cao, theo sát nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, ông cho rằng hồ sơ đánh giá sản phẩm ở một số đơn vị còn sơ sài, cần được cải thiện để chương trình phát huy hiệu quả hơn.

Ông Nam nhấn mạnh, OCOP không chỉ nhằm phân hạng sản phẩm, mà còn khuyến khích các địa phương tạo ra hàng hóa đặc trưng mang giá trị văn hóa, kỹ thuật và thương mại, góp phần phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững./.

------

Thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình Xây dựng Nông thôn mới Thành phố Hà Nội.